मराठी गझले - गोविन्द नाईक

Image may contain: 1 person


करू नावासवे कुठल्या तुझी सुरुवात आयुष्या
कुठे कळली तुझी अद्याप मजला जात आयुष्या

तुझे आयुष्य आहे तेवढे आयुष्य माझेही
मला पाहू नको केव्हाच तू पाण्यात आयुष्या

किती वर्षात नाही घेतले मांडीवरी तुजला
पुन्हा येशील का रे एकदा लाडात आयुष्या

तुझा रस्ताच होता वेगळा रस्त्याहुनी माझ्या
कसा झाला तुझ्या माझ्यात हा अपघात आयुष्या

तुला आयुष्यभर पुरतील एकांतात उधळाया
जमा केलेत इतके क्षण तुझ्या खात्यात आयुष्या

तुलाही पाहिजे मी अन तिलाही पाहिजे आहे
मला वाटून घ्या रे एकदा दोघात आयुष्या

तुला सोडून माघारी पुढे मी चाललो आहे
बरोबर न्यायची नाही तुझी औकात आयुष्या

·        

दिशा कुठे शब्दात जमावासाठी होती
भाषणबाजी केवळ नावासाठी होती

पत्राचा मजकूर विनंतीने भरलेला
पण शेवटची ओळ दबावासाठी होती

एक भाकरी दिसली अन घोषणा थांबल्या
पिचलेली माणसे उठावासाठी होती

एकमताने अखेर काही घडले नाही
दोन्हीकडची मते ठरावासाठी होती

घडायचे ते घडून गेले दिवसाढवळ्या
पुढली अख्खी रात्र तणावासाठी होती

भिस्त ठेवली नव्हती केवळ चिलखतावरी
वाघनखे हातात बचावासाठी होती

वर्मावर खंजीर लागला तेव्हा कळले
पाठीवरची थाप सरावासाठी होती

·        

दर्शनाविन संपली प्रत्येक वारी
विठ्ठला झालास तू कोठे फरारी

दूरवर आहे उभी अंधूक आशा
चालण्याची तेवढी आहे तयारी..?

शब्द बसला पाहिजे चपखल असा की
फेकतो पत्ता जसा अट्टल जुगारी

पाहुनी खांद्यांवरी भाते रिकामे
वाजण्याआधीच हरली ही तुतारी

पंख गरुडालाच होते शोभणारे
गांडुळाला झेपली नसती भरारी

पेरले होते दुहीचे बीज बहुधा
अन्यथा नसती फळे आली विषारी

घेतला नाही अजुन मी जन्म देवा
मांडतो आहेस तू कुठली उधारी..?

जेवढी लाचार होतिल माकडें ही
तेवढे इमले उभे करतिल मदारी

·        

खूप केल्या जगायच्या गोष्टी
मात्र गोष्टी ठरायच्या गोष्टी

जाग नव्हती तिच्या वसंताला
मीच केल्या फुलायच्या गोष्टी

दिवसभर त्या असायच्या कोठे
रात्रभर ज्या छळायच्या गोष्टी

आज कळतेय...काच ती होती
ज्यात मोठ्ठ्या दिसायच्या गोष्टी

जगताना कुशीत आईच्या
निज घेऊन यायच्या गोष्टी

मी मलाही महागलो होतो
स्वस्त जेव्हा मिळायच्या गोष्टी

शेवटी प्रश्न हाच होता की
काय घेऊन जायच्या गोष्टी ?

चंद्र तारे कुठून आणू मी
काय आहेत खायच्या गोष्टी ?

श्वास अद्याप संपला नाही
एवढ्यातच निघायच्या गोष्टी ?

·        

पारंब्यांच्या मनात आले..हात जरासे काढुन पाहू
जुन्या जाणत्या वडास एका क्षणात खाली पाडुन पाहू

ठराव करती दोन काजवे अंधाराच्या झाडावरती
सूर्य हरवला आता आपण प्रकाश थोडा वाटुन पाहू

किती चांदणे उधळशील तू आतुरलेल्या शेजेवरती
अवसेच्या रात्रीसाठीही चंद्र जरासा राखुन पाहू

रंगवलेल्या भिंतींवरुनी येइल का अंदाज घराचा
करार करण्याआधी आपण वासे दोन तपासुन पाहू

ब-याच दिवसांनी सुख आले.. भेटुन घेऊ त्यालाही पण
दूर चालल्या दु:खासाठी दोन आसवें ढाळुन पाहू

मला निरंतर भेटतोस तू श्वासांच्या अस्तित्वामधुनी
सांग विधात्या कशास तुजला दगडामध्ये कोरुन पाहू

·        

कधी सत्य पडताळले वावड्यांनी
म्हणे काठ ओलांडले खेकड्यांनी

भुकेने जरा आवरावे स्वतःला
किती पीळ सोसायचे आतड्यांनी

खुराड्यासही तोच उजळून देतो
जरी सूर्य नाकारला कोंबड्यांनी

तिचा गंध आधीच देईल वर्दी
उतावीळ होऊ नये चौघड्यांनी

दुरावा किती आतल्याआत होता
उजेडात जो आणला पोपड्यांनी

मनानेच अंदाज घ्यावा मनाचा
कधी प्रीत मोजू नये आकड्यांनी

पुन्हा वाट माझी सरळ होत आहे
मला हाक देऊ नये वाकड्यांनी

भरवसा कसा द्यायचा मापण्याचा
स्वतःला कुठे जोखले पारड्यांनी

मला जन्मतः दिव्य आले रडूही
मला बोल शिकवू नये बोबड्यांनी

·        

कधी सत्य पडताळले वावड्यांनी
म्हणे काठ ओलांडले खेकड्यांनी

भुकेने जरा आवरावे स्वतःला
किती पीळ सोसायचे आतड्यांनी

खुराड्यासही तोच उजळून देतो
जरी सूर्य नाकारला कोंबड्यांनी

तिचा गंध आधीच देईल वर्दी
उतावीळ होऊ नये चौघड्यांनी

दुरावा किती आतल्याआत होता
उजेडात जो आणला पोपड्यांनी

मनानेच अंदाज घ्यावा मनाचा
कधी प्रीत मोजू नये आकड्यांनी

पुन्हा वाट माझी सरळ होत आहे
मला हाक देऊ नये वाकड्यांनी

भरवसा कसा द्यायचा मापण्याचा
स्वतःला कुठे जोखले पारड्यांनी

मला जन्मतः दिव्य आले रडूही
मला बोल शिकवू नये बोबड्यांनी

·        

पौर्णिमेला भार आता वाहवेना
तू जरासे चांदणे माळून घे ना

होउ दे अश्रू पुन्हा ताजेतवाने
तेवढा दु:खास माझ्या वेळ दे ना

नारळाच्या आड यादी मागण्यांची
देवही फसला कसा काही कळेना

कोणत्या वृत्तात मांडू दुःख माझे
एकही मात्रा जिथे लागू पडेना

मी जरी केली तयारी पावलांची
नेमकी वस्तीच माझी आठवेना

थोरवी त्यानेच गावी पिंजऱ्याची
एकही आकाश ज्याला सोसवेना

:- गोविन्द नाईक 

मराठी गझले – चन्द्रशेखर सानेकर

Image may contain: 1 person

1

टाकतो काळ मोहजाल किती
लोक फसतात आजकाल किती

हे नवे तांबडे की रक्त नवे ?
हा हवेच्या घरी गुलाल किती

भूक अन् शेत सवंगडी सच्चे
मात्र दोघांमधे दलाल किती

खून करतात जे जबाबांचे
तेच करती अता सवाल किती

घाम गाळा,नवे तरी शोधा !
तेच खोटे पुन्हा विकाल किती

सर्व सैतान भरजरी दिसती
देव झाले बघा बकाल किती

चोर म्हणती,तुला कशास हवे ?
देश म्हणतो,अरे लुटाल किती !

तो तुझा देव,यार की नियती ?
दु:ख करतो तुला बहाल किती


2

थेटच त्याला उराउरी भेटुन आला
एक चांदवा सुर्याशी बोलुन आला
तिने असे समजून घेतले त्याला, की
तो गेला अन् नुसता ओशाळुन आला
इथून इतका सुसाट धावत गेला, की
आभाळावर एक चित्र काढुन आला
सगळी त्याची कटकारस्थाने कळली
अता काय पण,कालच तो निवडुन आला
ती काही क्षण गॅलरीत येउन गेली
तेवढ्यात वारा पुरता झिंगुन आला
महासरोवर होते ते, आटुन गेले
जो जो गेला तो पाणी चाखुन आला
कळला त्याला रोख तिच्या उद्रेकाचा
गुपचुप गेला,पासवर्ड बदलुन आला
तीही त्याला तुटक तुटक वाचुन गेली
तोही वरवर तिला तसे चाळुन आला



3

झिजून काडी झाले आहे मुसळ किती
कारस्थाने करते आहे उखळ किती
इथे तिथे करतात नद्या कुुजबूज अता
"होउ लागले समुद्र हल्ली उथळ किती !"
तुझ्या दिव्यांचा उजेड आहे प्रखर तरी
बघ माझा काळोख त्याहुनी उजळ किती !
खाण तुला सोन्याची सापडली आहे
निघेल बघ त्या सोन्यामधुनी पितळ किती !
किती भयंकर गुंता केसांचा झाला !
तुझा कंगवा झाला आहे विरळ किती
जीव जसा घुसमटू लागतो, हे कळते
आले आहे कोण आपल्या जवळ; किती़



4

असे कुणीही नाही ज्याला इथे खास जागा नाही
हाय,तुझ्या या मैफलीमधे फक्त तुझा वेडा नाही !
उगाच नाही इथे मला अस्वस्थ खूप वाटत आहे
इथे तुझा वावर आहे तर ही माझी जागा नाही
याचे त्याचे कपडे पाहुन तो अपुली मापे घेतो
त्याच्यापाशी त्याच्या अंगाचा कुठला सदरा नाही
हळुहळू दृश्यांना पटले माझ्या दृष्टीचे म्हण्णे
(तरी बरे माझ्या नजरेवर कुठलाही चश्मा नाही)
कुठल्या गावाची ही वस्ती,सर्व घरे चुपचाप कशी ?
उनाड पोरांचाही येथे आसपास गलका नाही
खरेच मी ठेंगू आहे पण मान्य करत नाही कोणी
(म्हणजे माझ्या उंचीइतका इथे कुणी बुटका नाही)
तुला गवसण्याच्या ताणाने सैरभैर झालो होतो
फार चांगले झाले माझा तुझ्याकडे पत्ता नाही
एक तुझ्याशी भांडण झाले, दोन शेर लिहिले त्यावर
म्हणजे माझा दिवस तसा अगदीच फुकट गेला नाही



5

अश्रूभरली कळशी घेउन गुमसुम ती बसली आहे
उदास झाले आहे पाणी, एक नदी दु:खी आहे
रात्र आज चालत आली तर धापा टाकत होती ती
जवळ घेतले तेव्हा कळले की ती पोटूशी आहे
कसे तुला मी सांगू मजला राग तुझा येतच नाही
राग तुझा आवडतो कारण शैली ओघवती आहे
अता तुझ्या सोबत आहे मी तरी तुझ्या सोबत नाही
( काय तुला मी सांगू माझी कुठे कुठे फितुरी आहे )
तिच्याच बाजूने भांडे मी तऱ्हेतऱ्हेने माझ्याशी
तरी तिला समजेना बाजू तिची खरी कुठली आहे
पुन्हा पुन्हा टिचकी मारुन ती नाद तोच एेकत असते
माझ्या कुजबुज शब्दांची कानात तिच्या बुगडी आहे
बांध तिच्या अश्रूंचा फुटला असे समजते आहे ती
कसे तिला सांगावे की ती तृष्णेने भिजली आहे
तिचा आरसा होण्याचाही तोच नेमका क्षण होता
एक काच बिंबाशी भांडत असताना फुटली आहे



6

तोवरी आपापल्या तंद्रीत भटकू सारखे
भेटलो तर भेटूया की धूमकेतूसारखे
आजवर त्यांनी मनाची नोकरी केली अशी
राहिले त्यांच्यामधे काही न मेंदूसारखे
पाहतो आहे तमाशा हा कधीपासून मी
त्याच मुद्यावर कितींदा तेच बोलू सारखे
माणसाची भूक पाहुन देव थकुनी बोलला
" खायला इतके तुला कोठून आणू सारखे "
आपल्यातच असूनही सुनसान दिसते केवढे
हे तुझ्या-माझ्यात आहे काय टापूसारखे ?
हे अता माझ्या उरावर फूल फुलले कोणते ?
ते तुझ्या हातात होते काय चाकूसारखे ?
नजर दुनियेची तशी आधीच आहे तोकडी
जे न ती बघणार ते मी काय सांगू सारखे !
सारखा धुरळाच येथे पाहिला आयूष्यभर
सारखे फाडून डोळे काय पाहू सारखे ?



7

सगळे काही गुंतागुंतीचे आहे
केवळ उपदेशापुरते सोपे आहे
अपुले तर सारे काही साधे आहे !
पण जे साधे आहे ते हटके आहे !
ठिगळे आता हाल हाल करतील तुझे
नको तिथे बघ भोक तुला पडले आहे !
फक्त एकट्या दु:खाचा बोजा नाही
सुख जे आहे त्याचेही ओझे आहे
नजरेवरती किती किती टाकू पडदे !
काय करू जर आरपार दिसते आहे !
विडी, चहा की जुगार खेळू एखादा ?
खिशात आता फक्त एक नाणे आहे
कळप बुडबुड्यांचा फिरतो आहे,सावध !
नशीब त्यांचे आजकाल मोठे आहे
ठार आंधळे निघून गेले फार पुढे
ज्याला दृष्टी आहे तो मागे आहे
कान फाटले शब्दांच्या उच्चारांनी
भाषेचे तर अंग अंग सुजले आहे
पाप आपले दिसले पण केविलवाणे
पुण्य पाहिले,तर तेही किरटे आहे



8

सुट्टी आहे पण गर्दी बेफाट किती
चिडचिड करतो आहे गच्च फलाट किती
किती बुडबुड्यांची गर्दी झाली आहे
आभासांनी भरला आहे हाट किती
मौन नव्हे, ही हल्ल्याची रेकी आहे
मनात झुंडीच्या आहे घबराट किती
माती तहानलेली आहे केव्हाची
मेघ बरसतो आहे आटोकाट किती
तिचे दात अन् डंख,वीष शाश्वत आहे
फोडणार या दुनियेचे मुस्काट किती
तिच्यात कुठला फणकारा भरला त्याने ?
त्या खडकावर आदळते ती लाट किती
उत्तरआधूनिकता म्हणजे जीर्ण नवे
अनोळखी दिसते आहे मळवाट किती
पुढल्या शतकांच्या अंगावर पडलो मी
मला लागली होती ठेच विराट किती
सर्व डोंगरांच्या खिंडीतुन सुटलो,पण
कठीण होते सगळे पुढचे घाट किती
घर केव्हाचे दुखण्याने कण्हते आहे
घरातल्यांचा त्यात रोज गोंगाट किती



9

कशास हे चांदणे एवढे चमकत असते ?
कुणास हे आभाळ एवढे मिरवत असते ?
दिवसा मी असतो चोथा निष्प्राण कुडीचा
एक पोकळी मला दिवसभर चघळत असते
खूप जवळच्या मोक्याला मी दिसतच नाही
मात्र दूरची संधी मजला निरखत असते
सांज मला वेचून आणते दिवसमळ्यातुन
रात्र मला जात्यात आपल्या भरडत असते
प्रेम तुझ्यावर करते दुनिया पण तेव्हा ती
शिकार करण्या आधी तुजला डिवचत असते
वेग नव्हे हा दुनियेचा, ही घाई आहे
ती जितके दाखवते त्याहुन लपवत असते
दिसे प्रवाहावरी धुक्याचा पडदा जेव्हा
नदी आपली चोळी तेव्हा बदलत असते
अव्याहत ही पानोपानी कुजबुज कसली ?
समाधीतही झाड कुणाशी बोलत असते ?
दिवस कधी नसतो माझा, मी त्याला परका
रात्र सखी माझी, ती माझे एेकत असते
कळे न मजला घेउन येते कोण कड्यावर 
कोण मला हे साद दरीतुन घालत असते ?
आभाळाचा तळ माझ्या माथ्याला टेके
म्हणून माझी चाल जरा मंदावत असते



10

बनाव सगळा तयार झाला आहे
होकाराचा नकार झाला आहे
किती कंपने दिसू लागली माझी
तुझा चेहरा रडार झाला आहे
आभाळाचे ओझे कमाल होते
बुलंद डोंगर पठार झाला आहे
अहोरात्र अभ्यास करत होतो मी
मात्र मागचा हुशार झाला आहे
मचाण होते इतके कारस्थानी
तिथे शिकारी शिकार झाला आहे
हळवी हळवी सांज पाहिजे त्याला
स्वत: मात्र तो दुपार झाला आहे
मजला केवळ ढोल बडवता येतो
आणि काळ तर सतार झाला आहे
उन्ह केवढे प्रसन्न दिसते आहे
काय हवेचा पगार झाला आहे ?

~चंद्रशेखर सानेकर

 9820166243