23 जून 2017

मराठी गझले - शिल्पा देशपांडे

शहर असे स्फोटक बनलेले- दाद नको फिर्याद नको
म्हणे कालच्या पुतळ्यांनाही आता गांधीवाद नको

काळोखाच्या पलित्याने उजळून टाकुया गाभारा
अंतर्यामी मज मिणमिणत्या सूर्याची अवलाद  नको..

रस्त्यावरच्या एखाद्या नागड्या मुलाला घास भरव
विवंचनेच्या शेरापुरती सुखवस्तु मज दाद नको ...

थेट भेटुया बागेमध्ये...  लाड करुन घे हवे तसे
वॉट्स अपमधुनी तेच इमोजी नावाचे वस्ताद नको

फक्त स्वत:वर दृढनिष्ठा असली की होते साध्य कला
ओ पी नय्यर कधी म्हणाले - लता हवी शमशाद नको !

वादळ अनुभवण्यासाठी मी स्वत:समोरच नग्न उभी
दर्यावर्दी होण्यासाठी लाटेशी संवाद नको ?


गझल-2

कसा भूकंप होता, शोधुया का....
ढिगातुन खेळणीही उकरुया का ?

तुझ्या मूर्तीत ओलावा नसावा
मुलामा सोलवटुनी पाहुया का....

कडी वाजून आली जाग तर उठ
तसा छोटा अलार्मच लावुया का....

घड्याळाची सुई जागीच हलते
चला मृत्यूस चावी देउया का ...

तसेही पाॅपकाॅर्नच खात बसलो
तिकीट फाडुन घरी चल परतुया का...

कुणी कुंडीतला कचरा उधळला
मनाच्या कस्पटांना वेचुया का..

जुनी... पण  जिंदगीची जीन्स आहे
नव्या शर्टाबरोबर घालुया का ...

लयाला चालली चवचाल दुनिया
सुमेरीयन नव्याने होवुया का ...

तिचे पोर्ट्रेट की ती न्यूड दिसते
स्वत:ची सभ्यता पडताळुया का


गझल- 3

जिथे आकाश आहे त्या तिथे होते सरोवर
अशी मी कोरडी नव्हते तुझी होण्या अगोदर....

जखम प्रत्येक हिरवीगार आहे पालवीगत
चढू नाही दिले वारूळ मीही सांत्वनावर...

जिथे भिडली नजर फूलपाखरू जन्मास येई
तुझ्या स्पर्शात आला रोकडा व्यवहार नंतर...

नभाला टांगलेल्या पाळण्यातच झोपते जग
जरी आकाशगंगा वर नभाच्याही नभावर...

नको माघार ! दुनिये वासना मोकाट कर तू..
तुझी आहे तशीही भिस्त कोठे संयमावर ?


गझल-4

अंधाराच्या फटीतुनी पणती भगभगते
काया थकलेल्या आईची तशीच दिसते

वारा नसतो तरी उगाचच पडदा हलतो....
वारा असतो तेव्हा खिडकी कुठे खडकते?

थकल्यावर तो गादीला हमखास बिलगतो
भिंतीवरल्या छायांशी ती सलगी करते...

हिरव्या पानांचे जग फांद्यांपुरते आहे..
वारा शिरता पाचोळ्यांचे विमान बनते!

अर्ध्यामुर्ध्या जन्मानेही बरे शिकवले
उरलेल्यातुन मिळेल का काही ते बघते!



गझल- 5

डोहाचे हिरवे पाणी निर्धोक समजणे योग्य नव्हे ...
माझ्यामध्ये माझे हे बिनधास्त उतरणे योग्य नव्हे...

पडशिल मरशिल अपघाताने इच्छेला सांगतो किती...
जसे लटकती ट्रेनमधे , माझ्यात लटकणे योग्य नव्हे

मंदिरातल्या मूर्तीहुनही जरी लाघवी रुप तिचे...
तिच्या चेह-यावर नजरेची फुले उधळणे योग्य नव्हे

फुलासारखे उचलुन घे अन् तिला स्पर्शु दे ऊर तुझा
नुसत्या शब्दांच्या चुपणीवर गझल पोसणे योग्य नव्हे

गुन्हे नको तर - मुलीस नाही  मुलास ठणकावून पहा-
सातच्यापुढे गल्लीबोऴी तुझे भटकणे योग्य नव्हे

थकलेले आयुष्य म्हणाले मिसरुड फुटल्या जगण्याला
गिटार खांद्याला घेउन, शू-लेस बांधणे योग्य नव्हे....



गझल-6

कधी बहर ल्यावे, कधी घमघमावे
फुलासारखे सोहळे मज मिळावे

कधी गुप्त व्हावे.. कधी  सभ्य व्हावे...
मनातील चोरास सारेच ठावे ....

प्रसंगी भरारी कशी उंच घ्यावी ?
कसे ठेंगणे या नभाला करावे ?

जुन्या खोकला की दिवस आजचा हा
उबळ येत नाही तरी खाकरावे

तिने चार वेळा फिरवलाय फडका
तिला वाटते घर घरागत दिसावे

कुणीही दिसेना तरी किलबिले ते
रिकामेपणाने असे घर भरावे


गझल 7

शमा वगैरे बागेमध्ये लाव अता
मुशाय-यांतुन होऊ देत उठाव अता

श्वासाचे झुरके संपत आले बहुधा
नवे कुणी आयुष्या तू शिलगाव अता

भिंती तोडुन प्रशस्त घर झाले आहे
आत घरातच धाव धाव भरधाव अता

रंग काढला डागडुजी केली आहे
पहिल्यापेक्षा वधारेल बघ भाव अता

देव होवुनी स्वप्नामध्ये अभय दिले
काळ होवुनी मार निरंतर ताव अता

पोटापाण्यासाठी आहे शहर इथे
कवितेपुरता उरला आहे गाव अता


गझल -8

जर कुणाची चाकरी करणार नाही
तो जिथे आहे तिथे दिसणार नाही ...

नग्नता निर्ढावली आहे जगी या
पारदर्शकता इथे रुचणार नाही

दार,खिडक्या, उंबरे ठेवू हवे तर
भिंत दोघांच्यामधे असणार नाही

उतर वस्त्रे बेशरम हो आज दुनिये
झाकली लज्जा इथे खपणार नाही...

संशयाची मारली पाचर अशी की
मी स्वत:शीही कधी जुळणार नाही ...



गझल- 9

रिचवली आहे त्सुनामी वेदनांची..
रात्र की सारा शगुफ्ता तू व्यथांची ...

धूळ का तू फेकसी डोळ्यात देवा ?
आंधळी श्रद्धा तशीही माणसांची

चिवचिवाया एक चिमणीही न येते
व्यर्थ खिडकी पंचतारांकीत त्यांची...

संयमाचा उंबरा लावून घेऊ
काल वेटोळी मिळाली वासनांची

एक गल्ली रात्रभर उजळून निघते
थाटती जेथे दुकाने चांदण्यांची

प्रार्थनांचा वाढला आहे ढिगारा
स्वच्छता झाली कुठे आहे व्यथांची ...


गझल -10

राखेमध्ये दडलेला अंगार असावा
सणकी दिसणारा कोणी फनकार असावा...

डोळ्यांना दिसते ते निव्वळ सत्य नसावे
आभाळाला स्वत:चा आकार असावा

रानोमाळी एक उदासी भरली आहे
माझी लागण झालेला आजार असावा....

ज्योत जळाली पुरती पण 'तो' उजळत नाही
पणती खाली लपलेला अंधार असावा..

काठावरती बसल्या बसल्या झोपी गेला
घरच्यापेक्षा वारा तेथे गार असावा

रोज खरडतो पब्लिश करतो इतक्या गजला
ऑफिसमध्ये बसण्याचाच पगार असावा

ज्याला पाहुन नतमस्तक होते ही दुनिया
तो माझ्या अंतस्थाचा विस्तार असावा


:- शिल्पा देशपांडे

21 जून 2017

मराठी गझले - जयदीप जोशी




हे तळ्यांचे शहर.. एक नंबर!
आपले त्यात घर..एक नंबर!

 (ती... नदीसारखी नेस साडी..)
(तो धुक्याचा पदर.. एक नंबर!)

खूप पाऊस, ओला बिला मी
ती व नजरानजर..एक नंबर!

स्पर्श केलास तू, ताप गेला..
राहिलेली कसर... एक नंबर !

लागला हात होता चुकूनच..
बंद झाला गजर.. एक नंबर!

हट्ट इतका कशाला करावा
फार झाले. विसर ! एक नंबर..

·        

कोरडी, बेरंग संध्याकाळ ...... आणि मी
घेरते आहे मला आभाळ ....आणि मी

दूर गेले केवढे पक्षी उडत उडत
पोचली आहे कुठे ती माळ ... आणि मी

हा कुणाच्या मालकीचा डोह? सांग ना...
साठला आहे तळाशी गाळ आणि मी

मांडतो शब्दात मी, तू सांगतेस ते
केवढी आहेस तू वाचाळ... आणि मी?

वाटते आहे कसे ऎकून हे मला..?
आठवत आहे तुला तो काळ.. आणि मी.

·        

कशी ही उमलली प्रभावी फुले
उजेडात आली निनावी फुले

तुझे काय चुकले असावे असे?
कळ्यांना म्हणालास भावी फुले

पडूदेत ना, वाट बघ की जरा
कशाला अगोदर खुडावी फुले

सहल काढ, आतून बाहेर ये
त्वचेवर किती गोंदवावी फुले

वधारेल का सांग किंमत कधी
किती कागदाची करावी फुले

·        

सोडला होता किनारा एकदा
प्यायलेलो खूप वारा एकदा

पावसामध्ये कसा भिजणार मी
झाडल्या होत्यास गारा एकदा

त्या कहाणीने किती छळले मला
पाहिलेला वीर ज़ारा एकदा

एकदा नापास झाले आतले
काढला होता पहारा एकदा

राहिली नाही मजा शब्दांमधे
वाच की माझा शहारा एकदा

·        

त्रास देतो मला, काय सांगू तुला!
हा विषय आपला.. काय सांगू तुला!

येत नाही स्वतःला कधी सांगता
काय झाले मला? काय सांगू तुला..

मिट्ट काळोख स्वप्नातही पोचतो
का दिवा लावला? काय सांगू तुला

एवढे स्वस्त नसतेच कोमेजणे
कागदाच्या फुला .. काय सांगू तुला

काय हातात होते असे राहिले
हात का कापला ? काय सांगू तुला!

वेगळे चित्र होते अपेक्षित मला
पाय का काढला? काय सांगू तुला?

·        

चर्या ती इतकी कशी बदलते माहीत नाही मला
बागेतील हवेत काय असते? माहीत नाही मला

एकांतात रडून पोट भरते? माहीत नाही मला.
हा पाऊस विकून काय मिळते ? माहीत नाही मला

आल्या एकच पीक घेत बहुधा मागील काही पिढ्या
ह्या मातीत अजून काय पिकते? माहीत नाही मला

डोळे बंद करून चाचपडतो अंदाज बांधायला
काळोखात बघून काय दिसते? माहीत नाही मला!

अस्ताव्यस्त करू नकोस जग हे देवातल्या माणसा
देव्हाऱ्यात बसून काय सलते? माहीत नाही मला!

·        

अडून बसतो अनुभव एखादा
सवय बदलतो अनुभव एखादा

धडा शिकवतो अनुभव एखादा
कवी बनवतो अनुभव एखादा

उजाड जमिनीवर मोठा होतो
दुरून दिसतो अनुभव एखादा

मनात असतो खजिना पुरलेला
तिथेच खणतो अनुभव एखादा

हवा बदलते काया पालटते
कुरूप बनतो अनुभव एखादा

·        

किती उपयुक्त आहे माहिती नाही
कुणाचे रक्त आहे ? माहिती नाही !

तुझ्याशी भांडतो, देतो शिव्यासुद्धा
तुझा तो भक्त आहे ! माहिती नाही?

असे दिसते तुला हे जग विखुरलेले
तसे संयुक्त आहे, माहिती नाही?

जुने अंगण जसे होते तसे आहे
कुठे प्राजक्त आहे? माहिती नाही.

तुझ्या डोळ्यात बघतो आणि जाणवते
किती अव्यक्त आहे माहिती नाही

·        

एवढी का मदार वाऱ्यावर
ठेवतो बर्फ मी निखाऱ्यावर

मित्र आहेत ना पहाऱ्यावर
ठेव ताबा तुझ्या शहाऱ्यावर

कोण वाहून चालले आहे
कोण होते उभे किनाऱ्यावर

हे घरी पोचल्याक्षणी होते
लक्ष जाते तुझे पसाऱ्यावर

राजहंसाकडे कुठे आहे
भाळते विश्व हे पिसाऱ्यावर

·        

राहिले काय सांगण्याजोगे
बोललो काय टाळण्याजोगे

शोधले गावभर, दिसत नाही
एक हाॅटेल राहण्याजोगे

काय हातात राहिले आहे
काय टोपीत काढण्याजोगे

सूर मारून पाहिला, कळले
डोह असतात डुंबण्याजोगे

दूर आलास हे बरे, झाले..
चित्र डोळ्यात मावण्याजोगे


:- जयदीप जोशी